Chinees varkenshaar is, tot op heden nog steeds de belangrijkste grondstof voor de verfkwast. Kwasten behoren tot de oudste gereedschappen der mensheid. De oorsprong van de kwast gaat terug tot vele tienduizenden jaren voor Christus. In de grotten van Altamira in Noord Spanje zijn kwasten gevonden, gemaakt van holle botten waarin dierlijk haar van verschillende lengte was ingezet. Met deze voorlopers van onze huidige verfkwast zijn de wereldberoemde grottekeningen gemaakt.

Vandaag de dag worden de meeste kwasten van Chinees varkenshaar voorzien. Varkenshaar bepaalt in hoge mate de kwaliteit van de kwast. Derhalve is nadere uitleg over deze belangrijke grondstof voor verfkwasten zeker op zijn plaats.

Een natuurlijk wonder

Varkenshaar is een klein natuurlijk wonder op zich en heeft een aantal unieke eigenschappen waardoor het de ultieme grondstof is voor de verfkwast. Varkenshaar is dikker, sterker en elastischer als ieder ander dierlijk haar en biedt grote weerstand aan mechanische krachten. Eén enkele varkenshaar kan meer dan 2 kg dragen zonder te breken. Varkenshaar is conisch. Een eigenschap die zowel voor de vervaardiging van de kwasten als ook voor de functionering onontbeerlijk is. Conisch wil zeggen dat de haren aan de wortelzijde dikker zijn als aan de uiteinden. De conische haren zorgen ervoor dat de kwast de verf kan vasthouden en geleidelijk weer afgeeft.

Ook de met het oog niet waarneembare schubbenstructuur van de haren, al naar gelang de kwaliteit meer of minder schubben, is verantwoordelijk voor de hoeveelheid verf die kan worden opgenomen. Een andere zeer belangrijke eigenschap is dat de varkenshaar een gespleten punt heeft, de zogenaamde bles. Deze blessen zorgen ervoor dat de bovenzijde van de kwast zacht is waardoor de verf gelijkmatig kan worden verdeeld zonder kwastaanzetten. Bij het verslijten van het haar blijft het haar zich splitsen waardoor de kwast zijn eigenschappen behoudt.

Varkenshaar is van nature krom en wordt middels een kookproces recht bestendigd. Het kookproces is zeer belangrijk omdat onvoldoende gekookt haar gemakkelijk zijn natuurlijke kromming weer aanneemt als de kwast in aanraking komt met verf, water of andere vloeistoffen. Een nieuwe varkensharen kwast mag men dan ook nooit eerst in water zetten alvorens men ermee gaat werken, omdat zelfs een kwast met drie maal gekookt varkenshaar dan kromtrekt oftewel gaat tulpen, zoals de schilder dat zo plastisch uitdrukt. Het behoeft natuurlijk geen betoog dat voor en na het kookproces het haar nog diverse behandelingen ondergaat. Het voert echter te ver al deze behandelingen te beschrijven.

Het beste varkenshaar is afkomstig van de rug van het varken. Daar groeien de langste en sterkste haren. Omdat het luie beest veel ligt zijn de haren aan de zijkant en de buik meestal niet geschikt voor de kwastenindustrie. Deze haren zijn vaak kort en gebroken. Een andere kwaliteitsbepalende factor is de ouderdom van het beest. Een volwassen varken heeft het sterkste haar. Ook het klimaat en het jaargetijde zijn van invloed op de kwaliteit. In koudere regio’s en in de winter heeft het beest meer bescherming tegen de koude nodig. In de winter weegt het haarkleed van het varken drie keer zo veel als in de zomer.

Varkenshaar en watergedragen verven

Omdat varkenshaar hol is en een schubbenstructuur heeft is het minder geschikt voor de verwerking van watergedragen verf. De sneldrogende watergedragen verf slaat zich op in de holte van het haar en tussen de schubben waardoor er op den duur een krop van verf in de kwast ontstaat. Verder heeft het haar sneller de neiging zijn natuurlijk kromming op te zoeken bij het gebruik van watergedragen verven. Voor verwerking van watergedragen verf worden dan ook kwasten met speciale synthetische vezels aanbevolen.